Arystokracja i ziemiaństwo w II Rzeczypospolitej oraz wobec wyzwań II wojny światowej

Ogólnopolska konferencja naukowa, Muzeum-Zamek w Łańcucie, ul. Zamkowa 1, godz.09.00-16.30, 10-11 października 2024 r.

Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Muzeum-Zamek w Łańcucie oraz Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu zapraszają do udziału w ogólnopolskiej konferencji naukowej poświęconej roli i znaczeniu polskiej arystokracji w realiach II Rzeczypospolitej oraz czasów II wojny światowej.

Organizowana konferencja jest kontynuacją wcześniejszego przedsięwzięcia naukowego pt. „Arystokracja i ziemiaństwo wobec odzyskania niepodległości i budowy zrębów II Rzeczypospolitej (do 1921 r.)”, zorganizowanego w 2021 r. Konferencja odbędzie się w dniach 10-11 października 2024 r. w Łańcucie. To idealna lokalizacja do rozważania tematu przewodniego sesji. W dwudziestoleciu międzywojennym Łańcut był bowiem miejscem licznych spotkań, zjazdów i inicjatyw, podczas których rezydencja Potockich była przedstawiana przez władze jako jedna z wizytówek niepodległej Polski. Koronowane głowy, politycy, uczeni i dziennikarze z zagranicy byli w pałacu oficjalnymi gośćmi rządu polskiego.

Wielokrotnie w literaturze podkreśla się wiodącą rolę inteligencji w tworzeniu podstaw prawnych, realiów gospodarczych, w administracji i kulturze oraz kreowaniu społeczeństwa obywatelskiego II Rzeczypospolitej. Bez niej trudno byłoby zrozumieć szansę przetrwania dla narodu polskiego w czasie dziejowej katastrofy, jaką były lata 1939–1945. Niemniej jednak rola innych warstw społecznych, w tym zwłaszcza arystokracji i ziemiaństwa – posiadających odpowiednie zaplecze ekonomiczne, międzynarodowe kontakty oraz tradycje kreowania i kształtowania życia publicznego zarówno w Rzeczpospolitej Obojga Narodów, jak i w państwach zaborczych, była niebagatelna. Tym bardziej, że grono polskiej inteligencji tworzyły także osoby wywodzące się  z arystokracji i ziemiaństwa wnosząc w szeregi tej nowej warstwy społecznej umiłowanie wiedzy i kult nauki traktowanej także w sposób utylitarny.

Wśród problemów badawczych, które chcielibyśmy poruszyć podczas konferencji wymienić można następujące zagadnienia:

• rola arystokracji i ziemiaństwa w kształtowaniu tożsamości polskiego społeczeństwa w latach 1918 –1939;
• udział przedstawicieli arystokracji i ziemiaństwa w polityce, dyplomacji i administracji II RP;
• zaangażowanie w działalność gospodarczą, kulturalną i społeczną;
• przykłady rozmaitego funkcjonowania w badanym czasie: poczucie misji i chęci przydatności wobec społeczeństwa, kosmopolityzm i poczucie przynależności do europejskiej rodziny arystokratycznej, używanie życia czy wręcz marnotrawienie kapitału społeczno-gospodarczego
• arystokraci i ziemianie wobec polskiego czynu zbrojnego podczas II wojny światowej;
• arystokracja i ziemianie w Wojsku Polskim oraz w polskich formacjach wojskowych na frontach
• II wojny światowej;
• kolaboracja arystokratów i ziemian z władzami niemieckimi i sowieckimi w czasie II wojny światowej

Podczas konferencji podejmiemy – w miarę możliwości – próbę odpowiedzi na pytanie, na ile
w dotychczasowej historiografii udział arystokracji i ziemiaństwa w kreowaniu szeroko pojętego życia publicznego w okresie II Rzeczypospolitej, ale także II wojny światowej był wystarczająco przedstawiany. W jakim stopniu działalność i postawa tego środowiska przyczyniła się do zachowania i różnego rozumienia polskości po odbudowie niepodległego państwa polskiego, a także w czasie zagrożenia bytu państwa i narodu, jakimi były lata 1939–1945. Inną kwestią pozostaje odpowiedź
na pytanie, czy w warunkach prawa, które zrównywało wszystkich obywateli państwa, zniesione tytuły szlacheckie faktycznie nie miały znaczenia w relacjach władzy i kreowania polityki szczebla centralnego i lokalnego.

Konferencja odbędzie się w dniach:
10.10.2024 – godz. 9:00 – 16:30
11.10.2024 – godz. 9:00 – 13:20

Program:

Informacja prasowa – Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie